ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΡΙΣΗ ΑΛΙΕΙΑΣ.ΟΙ ΑΠΛΟΙ ΑΛΙΕΙΣ ΣΥΝΑΣΠΙΖΟΝΤΑΙ.

Οι κινήσεις των μικρών αλιέων.

Mills


Της Elyse Mills


Η παγκόσμια «αλιευτική κρίση» εξ’αιτίας της οποίας εξαντλούνται τα αποθέματα ιχθύων, -η καταστροφή του περιβάλλοντος έχει φτάσει σε οριακό σημείο και η αλιεία μικρής κλίμακας εξαφανίζεται – προκαλεί μη αναστρέψιμες ζημίες τόσο στον αλιευτικό τομέα όσο και στις κοινότητες που υποστηρίζονται από τις αλιευτικές δραστηριότητες. Οι κυβερνήσεις εφαρμόζουν αυστηρότερους κανονισμούς και στρατηγικές διαχείρισης των πόρων, σε μια προσπάθεια επίλυσης της κρίσης, αλλά αυτές οι προσεγγίσεις συνήθως αποτρέπουν τις προοπτικές των αλιέων μικρής κλίμακας. Παρόλα αυτά, οι αλιευτικές κοινότητες εφευρίσκουν καινοτόμους τρόπους για να ακουστούν οι φωνές τους και να προστατεύσουν τα προς το ζην.


Μετασχηματισμός της παγκόσμιας αλιείας


Η επικάλυψη της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης (που προκάλεσε η άνοδος της τιμής των τροφίμων την περίοδο 2007-2008) και η ταχεία οικονομική ανάπτυξη που σημειώθηκε στις χώρες BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) συνέβαλε στη σημαντική μεταβολή των προτύπων παραγωγής τροφίμων , την κατανάλωση και το παγκόσμιο εμπόριο. Η οικονομική ανάπτυξη διευκόλυνε επίσης την αλλαγή των διατροφικών προτιμήσεων, συμβάλλοντας στην αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης ζωικών πρωτεϊνών. Η πρωτεΐνη των ψαριών έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής, υπό το φως των προειδοποιήσεων για την υγεία που αφορά στα εκτρεφόμενα ζώα και την κατανάλωση υπερβολικού κόκκινου κρέατος. Αυτό έχει προκαλέσει τον διπλασιασμό της κατανάλωσης ψαριών παγκοσμίως τα τελευταία 50 χρόνια.


Η άνοδος της κατανάλωσης έχει εντείνει την πίεση στον παγκόσμιο τομέα της αλιείας -ιδιαίτερα για να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των χωρών με έντονη πληθυσμιακή πυκνότητα, όπως η Κίνα. Ακόμη και η Νότια Αφρική, η οποία έχει τη μικρότερη οικονομία και πληθυσμό μεταξύ των BRICS, είδε την κατανάλωση ψαριών να αυξάνεται κατά 26% μεταξύ του 1999 και του 2012. Όσον αφορά την παραγωγή, η Κίνα είναι μακράν ο παγκόσμιος ηγέτης, και στην κορύφωσή της το 2012 προσέφερε το 70% των ψαριών της παγκόσμιας αγοράς. Από το 2012 έως το 2014, διεύρυνε περαιτέρω τον αλιευτικό της κλάδο κατά 2 εκατομμύρια τόνους και τον τομέα της υδατοκαλλιέργειας κατά περίπου 5 εκατομμύρια τόνους. Η Ινδία παρήγαγε σε παρόμοιο επίπεδο, κατά το 2012 και βρέθηκε στην τρίτη θέση στην παγκόσμια αλιεία σύλληψης (μετά την Κίνα και το Περού) και στη δεύτερη στην υδατοκαλλιέργεια. Η Νότια Αφρική έχει επίσης έναν από τους μεγαλύτερους αλιευτικούς κλάδους της αφρικανικής ηπείρου, συνεισφέροντας περίπου 435 εκατομμύρια δολάρια στην εθνική οικονομία το 2012.


Καταπολέμηση των αλλαγών πολιτικής στη Νότια Αφρική


Η αλιεία σύλληψης στη Νότια Αφρική αποτελεί σημαντική πηγή διαβίωσης για πολλές παράκτιες κοινότητες, από τις οποίες ένα μεγάλο ποσοστό ασχολείται με την αλιεία μικρής κλίμακας. Από τους 43.458 εμπορικούς αλιείς και τους 29.233 αλιείς επιβίωσης , περίπου 50.000 θεωρούνται μικρής κλίμακας. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι αποτελούν το 62% περίπου του πληθυσμού της αλιείας, οι εθνικές πολιτικές του Υπουργείου Γεωργίας, Δασών και Αλιείας της Νοτίου Αφρικής ιστορικά δεν αναγνώρισαν τις ιδιαίτερες ανάγκες των αλιέων μικρής κλίμακας και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν , εστιάζοντας αντ ‘αυτού στην επέκταση της μεγάλης κλίμακας, βιομηχανικής αλιείας. Αυτό έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση των αλιευτικών κοινοτήτων.


Αφού η κυβέρνηση ενέκρινε τη μακροπρόθεσμη αλιευτική πολιτική του 2005, αφήνοντας τους ψαράδες μικρής κλίμακας χωρίς δικαίωμα πρόσβασης ή αλιείας, μια ομάδα αλιευτικών κοινοτήτων, υπό την ηγεσία των κοινοτικών οργανώσεων Masifundise και Coastal Links, έθεσε το ζήτημα στο δικαστήριο ισότητας της Νότιας Αφρικής. Το Δικαστήριο αποφάνθηκε τελικά υπέρ της ανάπτυξης μιας νέας πολιτικής. Το 2012, η ​​νέα πολιτική για την αλιεία μικρής κλίμακας ολοκληρώθηκε, εισάγοντας νέες στρατηγικές διαχείρισης του τομέα, οι οποίες αποσκοπούν στη διασφάλιση των δικαιωμάτων και της πρόσβασης των κοινοτήτων, δίνοντας προτεραιότητα στα ανθρώπινα δικαιώματα, το φύλο και την ανάπτυξη ως βασικά ζητήματα. Αυτό σηματοδότησε μια σημαντική νίκη για τους αλιείς της Νότιας Αφρικής, αποδεικνύοντας την ικανότητά τους να κινητοποιηθούν και να επιτύχουν αλλαγές. Το 2014, η Masifundise και οι Παράκτιοι Σύνδεσμοι δημοσίευσαν επίσης την Μικρή αλιευτική πολιτική.Ένα εγχειρίδιο για τις αλιευτικές κοινότητες , παρέχοντας στους αλιείς διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η πολιτική θα μπορούσε να εφαρμοστεί στην καθημερινότητά τους.


Συμμετοχή των αλιέων στις διαδικασίες διακυβέρνησης


Λαμβάνοντας υπόψη ότι η πολιτική της Ν. Αφρικής για το 2012 αναπτύχθηκε εν μέρει ως αντίδραση στις πιέσεις των αλιευτικών κοινοτήτων, έχει τεθεί ένα σημαντικό προηγούμενο για τις μελλοντικές αλιευτικές πολιτικές, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.Το Masifundise και οι παράκτιοι Σύνδεσμοι έπαιξαν επίσης βασικό ρόλο στις συζητήσεις του FAO με την επιτροπή αλιείας(COFI), η οποία οδήγησε στη δημοσίευση των εθελοντικών κατευθυντήριων γραμμών για τη διασφάλιση της βιώσιμης αλιείας μικρής κλίμακας στο πλαίσιο της επισιτιστικής ασφάλειας και την εξάλειψη της φτώχειας(κατευθυντήριες γραμμές ΣΑΧ) το 2015. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές ήταν αποτέλεσμα μιας συμμετοχικής διαδικασίας από τα κάτω προς τα πάνω, στην οποία συμμετείχαν 4.000 εκπρόσωποι μικρών αλιευτικών κοινοτήτων, της κυβέρνησης, οργανώσεων ψαράδων, ερευνητικών ιδρυμάτων και ΜΚΟ.


Η εξέλιξη των κατευθυντήριων γραμμών για τη ΣΑΧ και η εθνική πολιτική της Νότιας Αφρικής σηματοδοτούν μια σημαντική μετατόπιση της αντίληψης και της διακυβέρνησης των τομέων της αλιείας. Ενώ οι αλιείς μικρής κλίμακας έχουν συμβάλει αποφασιστικά στο παγκόσμιο σύστημα διατροφής εδώ και γενιές, τα δικαιώματά τους μόλις τώρα αρχίζουν να αναγνωρίζονται πιο επίσημα. Φαίνεται να υπάρχει μια σημαντική σχέση μεταξύ αυτής της νέας αναγνώρισης και της αυξανόμενης κινητοποίησης μέσα στις αλιευτικές κοινότητες τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε όλο τον κόσμο.


Η άνοδος ενός παγκόσμιου κινήματος «δικαιοσύνης στον τομέα της αλιείας»;


Η αυξανόμενη κινητοποίηση μεταξύ των αλιέων, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, απέδειξε τη δέσμευσή τους να συμμετάσχουν και να διαμορφώσουν τη μεταμόρφωση του τομέα της αλιείας και του κοινωνικοπολιτικού πλαισίου του. Οι αλιείς ενώνουν επίσης τις δυνάμεις τους με αγρότες, κτηνοτρόφους, αγροτικούς και αυτόχθονες πληθυσμούς, καθώς οι επικαλυπτόμενες κρίσεις των τροφίμων και της κλιματικής αλλαγής υπογραμμίζουν τους κοινούς αγώνες μεταξύ κοινωνικών κινημάτων. Η κοινή τους δέσμευση για τη δημιουργία ενός δίκαιου συστήματος διατροφής συνέβαλε τόσο στη σύγκλιση των κινήσεων για την δικαιοσύνη των πόρων (π.χ. αγροτική, κλιματική, περιβαλλοντική), όσο και στην εμφάνιση αυτού που θα υποστήριζα ότι είναι ένα παγκόσμιο κίνημα δικαιοσύνης για την αλιεία.


Ένας κύριος σύνδεσμος σε αυτό το κίνημα είναι το Παγκόσμιο φόρουμ ελεύθερων λαών (WFFP) , του οποίου τα ενεργά μέλη είναι οι Masifundise και οι Παράκτιοι Σύνδεσμοι. To WFFP ιδρύθηκε το 1997 και τώρα συνδέει 43 εθνικές οργανώσεις αλιέων μικρής κλίμακας σε 40 χώρες σε όλο τον κόσμο. Επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση των ζητημάτων που απειλούν την αλιεία μικρής κλίμακας (π.χ. ιδιωτικοποίηση, κλιματική αλλαγή) και υποστηρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα των αλιέων και εξασφαλίζει τα μέσα διαβίωσης. Το WFFP διοργανώνει μια τριετή γενική συνέλευση και μια ετήσια συνάντηση της Συντονιστικής Επιτροπής για τις οργανώσεις μέλη που θα συναντηθούν, θα εξετάσουν τους στόχους και τις δράσεις τους και θα αναπτύξουν νέες στρατηγικές για το μέλλον.


Σε μια εποχή όπου η ισχύς στο σύστημα διατροφής συγκεντρώνεται ολοένα και περισσότερο στα χέρια μερικών μεγάλων εταιρειών, οι κινήσεις των παραγωγών τροφίμων μικρής κλίμακας και των συμμάχων τους προσφέρουν εναλλακτικές λύσεις που βασίζονται στην κοινωνική δικαιοσύνη, τις βιώσιμες μεθόδους παραγωγής και την προστασία του περιβάλλοντος που αναζωογονεί την ελπίδα για τη μελλοντική πορεία.


Η Elyse Mills είναι ερευνήτρια διδακτορικού στη Ομάδα Έρευνας Πολιτικής Οικολογίας στο ISS. Η διδακτορική της έρευνα επικεντρώνεται στη δυναμική της αλιείας και των κινήσεων των αλιέων στο πλαίσιο της παγκόσμιας πολιτικής για τα τρόφιμα και το κλίμα.